به نام خالق رنگین کمان.برای خریداران جواهر همیشه این سوال مطرح شده که میزان ارزش گوهر که میخواهد خریداری کند را بداند.البته کاملا حق هم دارد زیرا این موضوع مستقیما قیمت گوهر را تعیین میکند . و جای سوال همیشه بوده است. ولی دسترسی به جواب منطقی برای این موضوع نیافته اند. هر چند در بخشهای مختلف جم زوم به این موضوع اشاره کرده ام .جا دارد کمی موضوع درجه بندی جواهرات را دقیقتر برسی کنیم و خوشحالم که مانند بسیاری از مطالب دیگر با زهم برای نخستین بار جم زوم جوابگوی این سوالات باشد.. در علم جواهر شناسی دوره مجزای برای این منظور با نام colored stone grading and pricing در نظر گرفته شده است که به فارسی همان ارزیابی و قیمت گذاری جواهرات رنگی معنی میدهد. و هدف تعیین حرفه ای و علمی کیفیت جواهر و قیمت گذاری میباشد که دارای پیچیدگی های خود است .با هم به بیان ساده و دور از اصطلاحات پیچیده این مفاهیم را برسی میکنیم. مسلما هر گوهر که میشناسیم نوعی کانی (سنگ) محسوب میشود. هر چند هر سنگی گوهر نمی‌تواند باشد. .و هر گوهر از مواد موجود در طبیعت (عناصر شیمیایی) که تحت فشار پوسته زمین و حرارت در کنار هم قرار میگیرند وکریستا به کریستال در کنار هم میچسبند تا به تدریج یک سنگ بوجود آید. که این فرایند هم دارای نظم ملکولی و ترتیب ساختاری منحصر هر سنگ (کریستال هبیت) میباشد و به هر شکل و نظمی در نمی‌آیند و قرار نیست و نخواهد بود که مثلا راف الماس با هر طرح و شکلی در طبیعت یافت شود .و مسلما دارای ساختار کریستالی خاص خود میباشد که هم شکل ظاهری و هم علایم خاص و منحصر به خود را دارد که با سنگ دیگری همسان و مشابه نیست و نمی تواند باشد. به همین دلیل به دفعات اعلام کرده ام که این علایم و مشخصات طبیعی در راف الماس باید دیده شود و گرنه حتی با گرفتن برگه های غیر معتبر از اینجا و آنجا که گواهی میدهند سنگ صد در صد کربن خالص است و سختی ده هم دارد .نه اعتباری دارند و نه کمکی به فروش آن سنگ خواهند کرد زیرا تشخیص الماس این گونه چیزها نیست. در مورد گوهرهای دیگری مانند زمرد و یاقوت و غیره نیز همین شرایط حاکم است . اما در زمان تشکیل گوهر همیشه شرایط زمین (حرارت و فشار ) یکسان و همسان نیست و بسته به محل شکل گرفتن جغرافیایی مواد دیگر هم در کنار سنگ وجود دارند که خواه نا خواه روی گوهر در حال تشکیل اثر خواهند گذاشت. همانطور که در آشپزی مواردی مانند کیفیت مواد اولیه نوع حرارت و مقدار آن و یا مدت زمان تهیه در نهایت روی طعم غذا اثر میگذارند و شما هیچ غذای را نمی توانید یکسان و یک طعم بیابید و همیشه مقداری تفاوت را احساس خواهید کرد . گوهر ها هم هیچ وقت یکدست و یکسان پدید نمی آیند. و به طور کلی با هم متفاوت میگردند. در همین بزنگاه است که مبحث ارزشگذاری و میزان کیفیت به میان می آید گوهر زمرد را برای توضیح انتخاب میکنیم. این گوهر که در ایران خواهان زیاد دارد مثال خوبی است. این سنگ که از نوع beryl میباشد و در چند رنگ مختلف در طبیعت یافت میشود. زمانی که سبز باشد به آن بریل سبز گفته میشود (بیشترین موارد در بازار از این نوع هستند) و نه زمرد حتی اگر تمام مشخصات طبیعی هر دو یکسان باشند که هستند برای فروشنده و یا متخصص سنگ شناس بر فرض صحت علمی ایشان زمرد تشخیص داده میشود اما برای جواهر شناس به عنوان ارزیاب ارزشگذاری و قیمت گذاری بریل سبز هستند و تفاوت دارند. همین مسئله اولین پیچش در مسیر فروش سنگ را برای خریدار فراهم میکند و در آینده او در وقت فروش دچار مشکل خواهد شد . تفاوت این دو در موضوع رنگ است طبق شرایط استاندارد باید همراه رنگ سبز مقدار مناسب آبی هم در سنگ باشد تا آن را زمرد نامید. این مثال را آوردم تا بگویم فقط متخصص معتبر و شناخته شده باید روی سنگ اسم بگذارد و در غیر اینصورت حتما مشکلاتی در فرآیند خرید و فروش پیش خواهد آمد .البته این مطالب جهت آشنایی شما است و جم زوم نه مایل است و نه میتواند برای دیگران خط مشی تعیین کند. در هر حال زمرد را به عنوان خرید خود انتخاب کرده ایم در هنگام گردش در بازار فروش شما با چندین نوع زمرد ممکن است برخورد کنید که عکس چهار نمونه را برای شما در این بخش آورده ام (فرض بر طبیعی بودن سنگ و رنگ سنگی است که شما در بازار می بینید) اولین نمونه زمرد درجه یک را است که هم پر رنگ و هم شفاف دومی کمی کدر تر و رنگ تیره تری دارد و سومی این مشکل را بیشتر از قبلی دارد و چهارمی هم تیرگی بیشتر و هم نقاط سیاه را میتوان با چشم دید. هر چهار زمرد در اینجا طبیعی هستند اما قیمت آنها از اولی تا چهارمی در هر قیراط بی نهایت فرق دارد. مظور آنکه قیمت و ارزش گوهر فقط به جنس سنگ بر نمی‌گردد بلکه فرآیند قیمت گذاری باید برا اساس کیفیت رنگ و پاکی سنگ و تراش خود به چندین فاکتور مستقل تقسیم میشوند سنجیده خواهد شد فاکتورهای مانند تن رنگ و هیو رنگ و تقارون .و چند مورد دیگر. و این با کشیدن مبلغی روی سنگ خریداری شده در هر بار خانه فرق دارد به دلیل ضعیف بودن تجارت جواهر در اینجا و نبود جواهرات عالی معمولا نوع کیفیت از متوسط به پایین میباشد البته موارد استثنا هم وجود دارد. در مورد کلیه گوهر های رنگی این موضوع صادق است باید توجه بفرمایید که موضوع خود گوهر با طلا یا نقره به کار رفته در زیر آن متفاوت است و قیمت گذاری گوهر نباید با قیمت زیور آلات اشتباه گرفته شود. این دو از هم فرق دارند. علت آنکه چنین سنگهای را نمیتوان در بازرهای خارجی فروخت و حتی در همینجا هم در وقت فروش به مشکل بر میخورند همین است که اولا تنها زمانی گوهرها سود دهی دارند و یا لااقل ضرر نمیکنند که ارزش و کیفیت شلن از متوسط به بالا باشد نه بر عکس و دو در هنگام خرید قیمت نهایی آنها با قیمت زیور آلت اشتباه گرفته نگردد و سوم هر نامی که روی آن قرار گرفته است حتما نام واقعی علمی و فنی آن شاید نباشد بلکه نامی است که بازار آن منطقه برایش انتخاب کرده ولو همگانی شده باشد. به طور خلاصه از گوهرهای که تیرگی در آنها باچشم دیده میشوند و یا خیلی تار هستند و به طور ساده و فقط در چند قسمت تراش داده شده اند موارد مناسبی نیستند. و نقص در گوهر محسوب میشوند . و خرید آنها توصیه نمیشود. فراموش نکنیم جواهراتی مانند الکساندرایت و الماس و زمرد کلمبیا و یاقوت برمه یا اصولا در بازار صنعتی هستند مانند الکساندرایت و یا مانند یاقوت ممتاز بر فرض طبیعی بودن بعید است در اینجا یافت شود. .و ملاک نامگذاری تنها برای آنها نیست. و بیشتر مواقع در وقت فروش ضرر خواند داد.
